ซูเปอร์ไซส์ มี! 30 วัน กินกระฉ่อนโลก
"ทุกสิ่งทุกอย่างในอเมริกาล้วนใหญ่กว่าที่อื่น เรามีรถยนต์คันใหญ่ที่สุด เรามีบ้านหลังใหญ่ที่สุด เรามีบริษัทที่ใหญ่ที่สุด เรามีอาหารที่ใหญ่ที่สุด และสุดท้าย เราก็มีคนที่ตัวโตที่สุดด้วย บัดนี้ อเมริกาเป็นชาติที่อ้วนที่สุดในโลกแล้ว
ยินดีด้วย"
ข้างต้นเป็นข้อความเปิดเรื่องของภาพยนตร์ Super size Me! ที่ทำได้ช็อคความรู้สึกคนรักฟาสต์ฟู้ดมาก
ภาพยนต์เรื่องนี้ได้รางวัลผู้กำกับยอดเยี่ยมในงานเทศกาลภาพยนต์ซันแดนซ์เฟสติวัล ผู้กำกับก็คือ มอร์แกน สเปอร์ล็อค เขาเป็นทั้งเจ้าของ ผู้ผลิต ผู้กำกับ ผู้แสดง และหนูทดลองในหนึ่งเดียว
มอร์แกน สเปอร์ล็อคเติบโตในครอบครัวที่มีแม่ทำอาหารให้กินทุกวันทุกมื้อ ภาพที่เขาเห็นชินตาคือภาพของแม่ที่อยู่ในครัว พวกเขาไม่เคยกินอาหารนอกบ้าน ยกเว้นในโอกาสพิเศษเท่านั้น จะเกิดอะไรขึ้นกับเขาถ้าหากต้องกินอาหารตามเมนูของแม็คโดนัลด์ทุกวันและทุกมื้อติดต่อกันเป็นเวลา 30 วัน และทำไมเขาจึงทำเช่นนั้น เราลองมาดูกันนะคะ
เมื่อคนจริง ๆ กลายเป็นหนูทดลอง
เป็นที่ทราบกันดีว่าอเมริกาเป็นจ้าวแห่งอาหารฟาสต์ฟู้ด และเป็นประเทศที่มีคนอ้วนมากที่สุดในโลก ขณะเดียวกันชาวอเมริกันก็เป็นลูกคุณช่างฟ้อง มีอะไรเป็นต้องฟ้องดะ
เมื่อคนอเมริกันเริ่มอ้วน มีปัญหาสุขภาพด้านอื่นตามมามากมายก็มีการฟ้องร้องบริษัทอาหารว่าเป็นสาเหตุของความอ้วนและโรคร้ายต่าง ๆ นานา ยกตัวอย่าง ในนิวยอร์คมีคดีฟ้องร้องสองรายเป็นเด็กหญิงอายุ 14 ปีและสาวน้อยอายุ 19 ที่หนัก 170 และ 270 ปอนด์ตามลำดับ ทั้งคู่ฟ้องร้องแมคโดนัลด์ว่าขายอาหารไม่ดีต่อสุขภาพทำให้พวกเธอเป็นโรคอ้วน
ศาลบอกว่า ถ้าทนายสามารถแสดงได้ว่าแม็คโดนัลด์ตั้งใจให้ผู้คนกินอาหารของตนทุกมื้อและทุกวัน และการทำเช่นนั้นทำให้เกิดอันตรายจริงก็สามารถฟ้องร้องเรียกค่าเสียหายได้
มอร์แกน สเปอร์ล็อคจึงอยากพิสูจน์ให้รู้ชัดกันไปเลยด้วยการเอาตัวเขาเองเป็นหนูทดลองโดยมีกฎอยู่ 4 ข้อ คือ
หนึ่ง ต้องกินอาหารที่มีในเมนูของแม็คโดนัลด์เท่านั้น รวมทั้งน้ำ
สอง สั่งขนาดซูเปอร์ไซส์ได้ก็ต่อเมื่อพนักงานขายถามเท่านั้น
สาม ตลอด 30 วันที่ทำการทดลองต้องกินทุกอย่างที่มีอยู่ในเมนูให้ครบอย่างน้อยครั้งหนึ่ง
สี่ ต้องกินอาหารวันละสามมื้อ คือ เช้า กลางวัน เย็น
ก่อนลงมือทดลอง เขาไปพบแพทย์ 3 คนเพื่อตรวจร่างกาย คือแพทย์ทางด้านโรคหัวใจ แพทย์ที่เชี่ยวชาญทางด้านกระเพาะและลำไส้ และแพทย์รักษาโรคทั่วไป ผลการตรวจร่างกายเป็นปกติร่างกายสมบูรณ์แข็งแรงดีมาก และแพทย์ก็คาดการณ์ว่าผลที่น่าจะเกิดขึ้นกับการกินแม็คโดนัลด์สามมื้อต่อวันตลอด 1 เดือนของเขานั้นน่าจะแค่ระดับไตรกลีเซอร์ไรด์เพิ่มมากขึ้น (ไขมันกลุ่มหนึ่งที่ทำให้เกิดการอุดตันในเส้นเลือด) น้ำหนักเพิ่มขึ้น คอเลสเตอรอลสูงขึ้น อาจมีอะไรผิดปกติบ้าง แต่ร่างกายน่าจะปรับตัวได้เต็มที่ ไตน่าจะรับมือกับเกลือที่กินเข้าไปได้ ตับจะเผาผลาญไขมันที่เพิ่มขึ้นได้
แล้วมอร์แกนก็เริ่มกินแม็คโดนัลด์ของเขาไป
รับซูเปอร์ไซส์ไหมคะ
ขณะเดียวกันภาพยนต์ก็ให้ข้อมูลผู้ชมในด้านต่าง ๆ เพื่อให้ผู้ชมเห็นว่าฟาสต์ฟู้ดมีวิธีการจูงใจให้คนบริโภคอาหารของตนอย่างไร ไม่ว่าจะเป็นวิธีการล่อเด็กให้เข้าร้านด้วยสนามเด็กเล่นในร่ม แจกของเล่นพร้อมกับแฮปปี้มีล การใช้ตัวตลกมาเป็นตัวแทนของแม็คฯ ทั้งในการโฆษณาโดยตรงและในภาพยนตร์การ์ตูน การยั่วยุให้บริโภคมากขึ้น ด้วยการเพิ่มขนาดจำหน่าย เช่น เฟรนช์ฟรายจากที่เคยขายขนาดเดียวก็เพิ่มขนาดเป็น กลาง ใหญ่ และซูเปอร์ไซส์ โดยขนาดดั้งเดิมนี่ให้พลังงานราว 200 แคลอรี่(ขนาดเล็ก) ส่วนขนาดซูเปอร์ไซส์ให้พลังงานราว 600 แคลอรี่ หรือน้ำอัดลมก็จะมีเล็ก กลาง ใหญ่ และซูเปอร์ไซส์ซึ่งจุราวครึ่งลิตร (มีน้ำตาล 48 ช้อนชา) ให้พลังงาน 600-800 แคลอรี่ขึ้นกับว่าใส่น้ำแข็งแค่ไหน โดยมีพนักงานขายคอยถามว่าเพิ่มอีกเท่านั้นเท่านี้เซ็นต์ รับซูเปอร์ไซส์มั้ยคะ? สรุปว่ายุให้กินมาก กินมากก็อ้วนมาก
ตลอดหนึ่งเดือนนี้มอร์แกนเจอลูกยุแบบนี้ 9 ครั้ง
สิ่งที่มอร์แกนพบอย่างหนึ่งจากการกินอาหารของแม็คโดนัลด์คือ เขารู้สึกติด ถ้าไม่ได้กินจะปวดหัวกระวนกระวาย กินแล้วอาการหายไป กรณีนี้แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านสิ่งเสพติดที่เขาไปพบชี้แจงว่า อาหารของแม็คโดนัลด์จะอุดมไปด้วยเนื้อแถมยังห่อชีสหนา ๆ ในชีสนี้จะพบสารเคมีชนิดหนึ่งชื่อ เอนโดรฟิน ที่ทำให้เกิดอาการเสพติด ประกอบกับมีน้ำตาลและคาเฟอีนในน้ำอัดลมที่มีผลอย่างเดียวกัน
ภาพยนตร์ยังได้ให้ข้อมูลผู้บริโภคว่าทำไมอุตสาหกรรมอาหารถึงได้ใหญ่และเติบโตขึ้นเรื่อย ๆ จนคับประเทศอยู่ในขณะนี้ คำตอบก็คืออุตสาหกรรมอาหารมีงบประมาณมหาศาลสำหรับการโฆษณา มีเงินจ้างล็อบบี้ยิสต์ค่าตัวแพง ให้เข้าไปอยู่ในวอชิงตันด้วยเหตุผลสองประการ คือ
หนึ่ง เพื่อให้แน่ใจว่าจะไม่มีใครในรัฐบาลเอ่ยปากบอกผู้บริโภคให้กินอาหารของพวกเขาน้อยลง
สอง เพื่อความมั่นใจว่ารัฐบาลจะไม่ผ่านกฎหมายที่ไม่เอื้ออำนวยต่อผลประโยชน์ของพวกเขา และขณะเดียวกันก็เกลี้ยกล่อมรัฐบาลให้อนุมัติกฎหมายที่เป็นประโยชน์ต่อตนเอง เห็นได้ชัดจากกฎหมายที่เรียกกันว่า "Cheeseburger Bill" ที่ผ่านสภาคองเกรสเมื่อเดือนมีนาคมปีที่ผ่านมา ระบุว่าการฟ้องร้องบริษัทอาหารว่าเป็นสาเหตุที่ทำให้ตนเป็นโรคอ้วนนั้น ผิดกฎหมาย
คำเตือน
การทดลองนี้เป็นความใจถึงเฉพาะบุคคลห้ามลอกเลียนแบบ
มอร์แกนกินอาหารของแม็คฯ ไปได้เพียงครึ่งทาง แพทย์ก็พบว่านอกจากน้ำหนักเพิ่ม 17 ปอนด์แล้วยังมีอาการผิดปกติที่ตับ (fat lever) จากการที่มีไขมันเข้ามาแทรกในเซลล์ตับ กรดยูริคเพิ่มสูงจนอาจทำให้เป็นโรคเก๊าท์ได้ แพทย์เตือนให้หยุดกิน เพราะหากอยู่ในภาวะเช่นนี้นานเข้าอาจเป็นเหตุให้ตับล้มเหลวได้ และยอมรับว่าอาการที่เกิดขึ้นกับเขานั้นแพทย์เองก็ไม่คิดว่าจะมากขนาดนี้ แต่มอร์แกนแข็งใจทดลองต่อให้สุด ๆ ไปเลย
ไม่แน่จริงอย่าทำตามเด็ดขาดนะคะ เพราะมอร์แกนทำทุกอย่างภายใต้การดูแลของแพทย์ที่ตรวจเช็คร่างกายอยู่เป็นระยะ ๆ และนักโภชนาการที่ให้คำแนะนำในเรื่องอาหารการกินตลอดเวลา (คือแนะภายใต้เงื่อนไขที่ว่าต้องเมนูของแมคอยู่ดีน่ะค่ะ แต่จะเป็นเมนูที่ทำให้น้ำหนักไม่พรวดพราดเร็วไปนัก)
สรุปหนึ่งเดือนนี้เขากินน้ำตาลไป 30 ปอนด์ หรือราว ๆ 13.6 กิโลกรัม (1ปอนด์มี 453.59 กรัม) ไขมัน 12 ปอนด์ (5.44 กิโลกรัม) พบว่าอาหารที่เขากินในหนึ่งเดือนนี้ให้พลังงานเทียบเท่ากับที่นักโภชนาการแนะนำให้กินใน 8 ปี
ผลก็คือมอร์แกนได้น้ำหนักเพิ่มขึ้น 24.5 ปอนด์ (ประมาณ 11 กิโลกรัม) ระดับคอเรสเตอรอล 230 (จากเดิม165) ตับเริ่มเสีย แถมด้วยอารมณ์แปรปรวน หดหู่ซึมเซา หมดเรี่ยวแรง มีความอยากอาหารของแม็คโดนัลด์มาก เวลาไม่ได้กินจะรู้สึกปวดหัว มีความเสี่ยงต่อโรคหัวใจเพิ่มขึ้นสองเท่า เสี่ยงต่อภาวะหัวใจล้มเหลวเป็นสองเท่า
แพทย์ทั้งสามคนเห็นพ้องต้องกันว่า เขาพิสูจน์ได้ว่าอาหารที่เขากินเป็นอันตรายต่อสุขภาพจริงๆ แม้ว่าจะทดลองกินอย่างสุดขั้วไปหน่อยคือทุกมื้อทุกวันติดต่อกัน แต่อย่าลืมว่ามอร์แกนเป็นชายหนุ่มร่างกายแข็งแรงนะคะ ถ้าเป็นเด็กๆ นี่สถานการณ์ย่อมต่างออกไป และก็มีคนทุกวัยจำนวนไม่น้อยนะคะที่เข้าร้านฟาสต์ฟู้ดสัปดาห์ละหลายครั้ง
ขณะเดียวกัน ศาลที่นิวยอร์คก็ตัดสินคดีที่เด็กหญิงสองคนฟ้องร้องบริษัทแมคโดนัลด์ โดยได้ยกฟ้องคดีนี้ไปเรียบร้อยโรงเรียนแม็ค!
ส่วนมอร์แกนนั้นผู้ชมอาจสงสัยว่าแล้วสุขภาพของเขาหลังจากนี้จะเป็นอย่างไร แพทย์แนะนำว่าเขาควรงดกินอาหารประเภทนี้หนึ่งปี และไม่ต้องห่วงค่ะ มอร์แกนมีแฟนชื่ออเล็กซ์เป็นเชฟอาหารมังสวิรัติ เธอจัดโปรแกรมอาหารผักล้วน ๆ เพื่อกำจัดพิษให้เขา แปดสัปดาห์ของการกินอาหารมังสวิรัติทำให้คอเรสเตอรอลกลับมาอยู่ในระดับปกติ ตับกลับมาทำหน้าที่ปกติเหมือนเดิม เขาใช้เวลา 5 เดือนลดน้ำหนักได้ 20 ปอนด์ ส่วนอีก 4 ปอนด์ครึ่งที่เหลือใช้เวลาอีก 9 เดือน
ภาพยนตร์เรื่องนี้หลังจากที่ฉายให้ชมในเทศกาลภาพยนตร์ซันแดนซ์ไปราวหกสัปดาห์ แม็คโดนัลด์ก็ประกาศยกเลิกเมนูที่เป็นซูเปอร์ไซส์ทั้งหมด หันมาโปรโมทเมนูใหม่ชื่อว่า "Go Active Adult Happy Meal" ทั้งยังระบุว่าความเปลี่ยนแปลงนี้ไม่เกี่ยวอะไรกับภาพยนตร์ Supersize Me ทั้งสิ้น
จะเกี่ยวหรือไม่เกี่ยวไม่เป็นไรค่ะ ผู้ชมตัดสินเองได้ และก็อยากให้มีผู้ได้ชมภาพยนตร์เรื่องนี้กันมาก ๆ
ซูเปอร์ไซส์มี เป็นภาพยนตร์สารคดีความยาว 97 นาที บริษัทเจบิ๊คส์เป็นผู้ได้รับสิทธิ์ผลิตในประเทศไทย มีทั้งพากย์ไทยและพากย์ภาษาอังกฤษบรรยายไทย เหมาะกับคุณครูที่ต้องการให้ความรู้เด็ก ๆ ในโรงเรียนของท่าน (แต่กรุณาดูก่อนเด็กนะคะ แล้วตัดบทสัมภาษณ์บางตอนที่ไม่เหมาะกับเด็กออกเสีย) เหมาะกับผู้ทำงานด้านสาธารณสุขที่ต้องให้ความรู้ด้านอาหารการกินแก่คนกลุ่มต่าง ๆ ลองไปหาดูกันนะคะ
ข้อมูลจากวารสารฉลาดซื้อ ฉบับที่ 65
ประจำเดือนกุมภาพันธ์ - มีนาคม 2548
